Maartje van Limborgh-penning

Inleiding
Op 13 oktober 2010 vond de presentatie plaats van de Maartje van Limborgh-penning. Dat gebeurde in de raadszaal van het gemeentehuis van Nederlek. De voorzitter van de Historische vereniging - Lekkerkerk door de tijd - Frans van Alkemade, heette iedereen welkom. Daarna volgde een toelichting door Jan Lingen over het initiatief, het ontwerp en de vervaardiging van de penning, met behulp van een powerpoint-presentatie. Voor de meesten was het de eerste maal dat zij een creatieproces van een bronzen penning konden volgen van schetsen, tot het eindresultaat (afbeelding 1).



Nr 1. Lezing door Jan Lingen

Vervolgens vertelde Leen van der Graaf over de persoon Maartje van Limborgh waaraan de penning zijn naam ontleent. Van Limborgh was actief in het sociale leven: kerk, toneel, middenstandsbestuur en redactie van de historische vereniging. Het was een lezing die vele ontroerde. De medailleur Carla Klein, die de penning vervaardigd heeft, overhandigde het eerste exemplaar aan de burgemeester van Nederlek mevrouw B.F.A. van der Kluit - de Groot (afbeelding 2 en 3). De burgemeester sprak haar lof uit over de penning en was eveneens getroffen door de burgerzin van Maartje van Limborgh, wat zij voor Lekkerkerk had betekend.


 
Nr 2. Carla Klein overhandigt de Maartje van Limborg-penning aan
de burgemeester van Nederlek B.F.A.(Trix) van der Kluit-de Groot


Nr 3. Carla Klein en de burgemeester van Nederlek

Daarna zou zij het eerste exemplaar overgedragen worden aan Het Geldmuseum via de conservator penningkunst C. Voigtmann, die niet aanwezig bleek. Waarna de burgemeester met een kwinkslag de penning terug overhandigde aan Jan Lingen met het verzoek het bij Het Geldmuseum af te leveren (afbeelding 4). De penning werd met de nodige belangstelling bekeken (afbeelding 5). Aan deze dag ging een lang proces vooraf, waarover u hieronder kunt lezen.



Nr 4. Jan Lingen ontvangt de penning terug


Nr 5. De penning wordt met de nodige aandacht bekeken

Historische vereniging - Lekkerkerk door de tijd -
Bij het bestuur van de Historische vereniging - Lekkerkerk door de tijd - speelde al vrij lang het idee om een vorm van waardering te vinden voor personen of instellingen die zich inspannen voor het behoud van waardevolle (al dan niet monumentwaardige) onroerende goederen, dan wel door hun inspanning waardevolle (cultuur) goederen en beeldbepalende objecten voor verval of verdwijning hebben behoed.  In contacten indertijd met burgemeester Veerhoek is hierover al eens gefilosofeerd en werd reeds het idee van een prijs geopperd. Dit plan heeft toen geen vervolg gekregen; echter, toen de vereniging na het overlijden in 2006 van haar bestuurslid Maartje van Limborgh, een legaat ontving, is dit idee nieuw leven ingeblazen.

Na ampele overwegingen is uiteindelijk de keuze gevallen op een object in de vorm van een penning, die mede de naam van de legaatverstrekker zou kunnen dragen en daarmee een blijvende herinnering en hommage zou vormen aan Maartje van Limborgh (1931-2006), die zich op bijzondere wijze voor de historie, cultuur en leefbaarheid van het dorp Lekkerkerk heeft ingezet. Een probleem vormden de eenmalige kosten van ontwerp en modelleren van de penning. Door toezegging van de gemeente Nederlek, deze kosten voor haar rekening te nemen, was de weg vrij voor het realiseren van de plannen.

Toekenning
Overeenkomstig een door het bestuur van de Historische vereniging - Lekkerkerk door de tijd - opgesteld reglement, wordt de toekenning van de penning, uit een door het bestuur opgestelde nominatie, bij stemming tijdens de algemene ledenvergadering door de leden bepaald. Deze nominatie dient tijdens de eerstvolgende ledenvergadering plaats te vinden. De criteria voor de toekenning van de penning zijn gericht op de wijze en zorg waarop gebruikers of eigenaren, op individuele of collectieve wijze, al dan niet monumentwaardige, onroerende goederen in de breedste zin van het woord hebben beschermd.

Carla Klein beeldhouwster en medailleur

De penning is, als gezegd, ontworpen en gemodelleerd door beeldhouwster en medailleur Carla Klein uit Amsterdam (geb. 1943). Zij ontving haar opleiding op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam van de vermaarde professoren Piet Esser, Paul Grégoire en Theresia van der Pant. Haar penningen kenmerken zich door een hoge mate van gedetailleerdheid met veelal afbeeldingen van portretten, dieren en landschappen. 

Door haar vervaardigde penningen zijn opgenomen in verschillende collecties, zoals die van het Geldmuseum te Utrecht, British Museum te Londen, Münzkabinett in München en Dresden, Penningkabinet Uppsala in Zweden, Teylers Museum Haarlem, Groninger Museum, Museum Beelden aan Zee Scheveningen, Allard Pierson Museum Amsterdam, het Kattenkabinet Amsterdam, Gemeentemuseum Weesp, Collectie Economisch Penningkabinet Erasmus Universiteit Rotterdam, Twente Welle Oudheidskamer, Gemeente Enschede, Gemeente Amsterdam en vele particuliere collecties in binnen- en buitenland.

In 2005, tijdens de IV International Biennal of Contemporary Medal Seixal (Portugal), die om de twee jaar wordt gehouden met een congres, exposities en workshops op het gebied van eigentijdse penningkunst, ontving Carla Klein met haar penning Trojka de hoofdprijs uit de inzendingen van 154 medailleurs uit 25 landen.

Creatieproces Maartje van Limborgh-penning

Allereerst werden er in overleg schetsen gemaakt. Tijdens dit proces werd de penning zo gemaakt dat de penning rechtop kan staan. Na goedkeuring van de tekeningen werden er twee wasmodellen geboetseerd op twee plaatjes plexiglas, de voor- en keerzijde. Op de voorzijde verscheen het dorp Lekkerkerk, vanaf de Schuwacht gezien (afbeelding 6). De aanzet van het dijklichaam op de voorzijde geeft een extra verdikking aan de onderzijde van de penning, waardoor die ook als een handzaam plastiek staande kan worden geplaatst.



Nr 6. Maartje van Limborgh-penning
Vz, 88
mm brons, 2010


Nr 7. Maartje van Limborgh-penning
Kz, 88
mm
brons, 2010

In de dijk zien we het gemeente-wapen in de vorm van drie halve maantjes. Na het samengaan, 25 jaar geleden, met Krimpen aan de Lek bestaat het huidige gemeentewapen uit twee staande wassende maatjes en een liggende gescheiden door een golvende blauwe band, de rivier de Lek symboliserend. De opgegeven tekst: Maartje van Limborgh, werd op de keerzijde verdiept aangebracht in een laagje bijenwas (afbeelding 7).



Nr 8. Draagtasje met het  logo, plus de ingepakte penning
 
Voor deze tekst is het kenmerkende logo van Maartjes naam gebruikt, die ze vele jaren voor haar kledingboetiek hanteerde in advertenties, op draagtassen (afbeelding 8). Dit logo is ontworpen door een haar bevriende architect, Harbert Reitsma, die ook voor alle verbouwingen en winkelinterieurs zorgde, maar ook de verbouwing en inrichting van haar latere woonhuis, naast haar winkel tekende (zie afbeelding 11). Vele van haar voormalige klanten zal dit beeldmerk zeer bekend voorkomen. Het monogram CK werd in de voet geplaatst.

Over de beide wasmodellen werd een gipskap gegoten. Zodra het gips doorgehard was, werd in de kapjes klei gedrukt. Na het lossen van de kapjes wordt de kleipenning onder vochtige doekjes gelegd zodat hij langzaam kan opdrogen, want bij te vlugge vochtuitwaseming kan de penning kromtrekken. Nu is er een moedermodel ontstaan dit tijdens het droogproces wordt bijgewerkt. Dit ongebakken moedermodel is kwetsbaar als beschuit. De medailleur gaat er opnieuw in werken zodra de kleipenning leerhard is. Na enkele weken is alle vocht uit de kleipenning verdampt en wordt het moedermodel gebakken in de keramiekoven (afbeelding 9 en 9a).


Nr 9 en 9a. Maartje van Limborgh-penning,
88 mm terracotta, 2010


Nr 9 en 9a. Maartje van Limborgh-penning,
88 mm terracotta, 2010

De kunstenares maakt meerdere moedermodellen, omdat het risico van uit elkaar springen in de oven denkbaar is. Gelukkig gaat het meestal goed. Het moedermodel wordt naar de penninggieterij gebracht, in dit geval Tatyana in Zandvoort die gespecialiseerd is in het gieten van bronzen penningen met de zandgietmethode. De penninggieter Ralph Soepboer giet niet alleen de penningen, maar patineert ze ook in de gevraagde kleur.

Patineren is het versneld chemisch aanbrengen van een natuurlijke oxydatielaag op het brons, en de penning zonder problemen in de hand genomen kan worden, zonder dat dit ontsierende vlekken op het brons geeft, dat na het gieten een geelrode kleur heeft, die niet geschikt is om te tonen en nog minder om in de hand te nemen. Nu is de penning klaar voor aflevering. Voor de presentatie werd gezocht naar een geschikte verpakking en tegenwoordig gaan verschillende penningmakers naar Studio Kadra, die gespecialiseerd is in het maken van kartonnen doosjes (afbeelding 10).

Diverse methoden
Boven las u (beknopt) het ontstaansproces van een de Maartje van Limborgh-penning, maar er bestaan diverse manieren om een penning te maken. Sommige medailleurs werken in was, andere meteen in klei of plaatjes gips waarin gesneden wordt. Daarbij komt dat een ander een penning in een dag maakt waar een ander er een half jaar mee bezig is; dat verschilt per medailleur en werkmethode. Bij het ontwerpen van geslagen penningen wordt het moedermodel meestal vier maal vergroot in gips gemaakt, dat later via de reduceermachine verkleind wordt op de gewenste grootte. De Maartje van Limborgh-penning werd een op een geboetseerd, zoals Carla Klein dat ook doet met andere opdrachten; minuscuul en precies werk. Na maanden van werk, overleg en bovenal samenwerking (afbeelding 11) zag uiteindelijk een nieuwe penning het licht, waarna de presentatie als boven beschreven kon plaatsvinden.



Nr 10. Doosjes van Studio Kadra


Nr 11. Jan Lingen en Carla Klein voor het voormalig woonhuis
van Maartje van Limborgh

 

Arnold Nieuwendam
Met dank aan Jan Lingen voor zijn tekst en fotodocumentatie. Informatie: persbericht Vereniging - Lekkerkerk door de tijd -. AD Rotterdam-Oost 14-01 2010. pag 7. http://www.lekkerkerkdoordetijd.nl/index.html Foto's: A. Nieuwendam. Meer penninginformatie op http://penningkunst.startpagina.nl Studio Kadra: www.kadra.nl  Penninggieterij: www.tatyana-penninggieterij.nl
Bron: MUNTkoerier november 2010 informatie: 020 6767026

Zie ook documentaire: https://www.youtube.com/watch?v=dlnjqOqOdRs
 

top

Terug