Inleiding
Op 13
oktober 2010 vond de presentatie plaats van de
Maartje van Limborgh-penning. Dat gebeurde in de
raadszaal van het gemeentehuis van Nederlek. De
voorzitter van de Historische vereniging -
Lekkerkerk door de tijd - Frans van Alkemade, heette
iedereen welkom. Daarna volgde een toelichting door
Jan Lingen over het initiatief, het ontwerp en de
vervaardiging van de penning, met behulp van een
powerpoint-presentatie. Voor de meesten was het de
eerste maal dat zij een creatieproces van een
bronzen penning konden volgen van schetsen, tot het
eindresultaat (afbeelding 1).
Nr 1. Lezing door
Jan Lingen |
Vervolgens vertelde
Leen van der Graaf over de persoon Maartje van
Limborgh waaraan de penning zijn naam ontleent. Van
Limborgh was actief in het sociale leven: kerk,
toneel, middenstandsbestuur en redactie van de
historische vereniging. Het was een lezing die vele
ontroerde. De medailleur Carla Klein, die de penning
vervaardigd heeft, overhandigde het eerste exemplaar
aan de burgemeester van Nederlek mevrouw B.F.A.
van der Kluit - de Groot (afbeelding 2 en 3). De
burgemeester sprak haar lof uit over de penning en
was eveneens getroffen door de burgerzin van Maartje
van Limborgh, wat zij voor Lekkerkerk had betekend.
Nr 2. Carla Klein
overhandigt de Maartje van
Limborg-penning aan
de burgemeester van Nederlek B.F.A.(Trix)
van der Kluit-de Groot |
Nr 3. Carla Klein en de
burgemeester van Nederlek |
Daarna zou zij het
eerste exemplaar overgedragen worden aan Het
Geldmuseum via de conservator penningkunst C.
Voigtmann, die niet aanwezig bleek. Waarna de
burgemeester met een kwinkslag de penning terug
overhandigde aan Jan Lingen met het verzoek het bij
Het Geldmuseum af te leveren (afbeelding 4). De
penning werd met de nodige belangstelling bekeken
(afbeelding 5). Aan deze dag ging een lang proces
vooraf, waarover u hieronder kunt lezen.
Nr
4. Jan Lingen ontvangt de penning terug |
Nr
5. De penning wordt met de nodige
aandacht bekeken |
Historische
vereniging - Lekkerkerk door de tijd -
Bij het
bestuur van de Historische vereniging - Lekkerkerk
door de tijd - speelde al vrij lang het idee om een
vorm van waardering te vinden voor personen of
instellingen die zich inspannen voor het behoud van
waardevolle (al dan niet monumentwaardige)
onroerende goederen, dan wel door hun inspanning
waardevolle (cultuur) goederen en beeldbepalende
objecten voor verval of verdwijning hebben behoed.
In contacten indertijd met burgemeester Veerhoek is
hierover al eens gefilosofeerd en werd reeds het
idee van een prijs geopperd. Dit plan heeft toen
geen vervolg gekregen; echter, toen de vereniging na
het overlijden in 2006 van haar bestuurslid Maartje
van Limborgh, een legaat ontving, is dit idee nieuw
leven ingeblazen.
Na ampele
overwegingen is uiteindelijk de keuze gevallen op
een object in de vorm van een penning, die mede de
naam van de legaatverstrekker zou kunnen dragen en
daarmee een blijvende herinnering en hommage zou
vormen aan Maartje van Limborgh (1931-2006), die
zich op bijzondere wijze voor de historie, cultuur
en leefbaarheid van het dorp Lekkerkerk heeft
ingezet. Een probleem vormden de eenmalige kosten
van ontwerp en modelleren van de penning. Door
toezegging van de gemeente Nederlek, deze kosten
voor haar rekening te nemen, was de weg vrij voor
het realiseren van de plannen.
Toekenning
Overeenkomstig een door het bestuur van de
Historische vereniging - Lekkerkerk door de tijd -
opgesteld reglement, wordt de toekenning van de
penning, uit een door het bestuur opgestelde
nominatie, bij stemming tijdens de algemene
ledenvergadering door de leden bepaald. Deze
nominatie dient tijdens de eerstvolgende
ledenvergadering plaats te vinden. De criteria voor
de toekenning van de penning zijn gericht op de
wijze en zorg waarop gebruikers of eigenaren, op
individuele of collectieve wijze, al dan niet
monumentwaardige, onroerende goederen in de breedste
zin van het woord hebben beschermd.
Carla Klein
beeldhouwster en medailleur
De penning is, als
gezegd, ontworpen en gemodelleerd door beeldhouwster
en medailleur Carla Klein uit Amsterdam (geb. 1943).
Zij ontving haar opleiding op de Rijksakademie van
Beeldende Kunsten te Amsterdam van de vermaarde
professoren Piet Esser, Paul Grégoire en Theresia
van der Pant. Haar penningen kenmerken zich door een
hoge mate van gedetailleerdheid met veelal
afbeeldingen van portretten, dieren en
landschappen.
Door haar
vervaardigde penningen zijn opgenomen in
verschillende collecties, zoals die van het
Geldmuseum te Utrecht, British Museum te Londen,
Münzkabinett in München en Dresden,
Penningkabinet Uppsala in Zweden, Teylers Museum
Haarlem, Groninger Museum, Museum Beelden aan Zee
Scheveningen, Allard Pierson Museum Amsterdam, het
Kattenkabinet Amsterdam, Gemeentemuseum Weesp,
Collectie Economisch Penningkabinet Erasmus
Universiteit Rotterdam, Twente Welle Oudheidskamer,
Gemeente Enschede, Gemeente Amsterdam en vele
particuliere collecties in binnen- en buitenland.
In 2005, tijdens de
IV International Biennal of Contemporary Medal
Seixal (Portugal), die om de twee jaar wordt
gehouden met een congres, exposities en workshops op
het gebied van eigentijdse penningkunst, ontving
Carla Klein met haar penning Trojka de hoofdprijs
uit de inzendingen van 154 medailleurs uit 25
landen.
Creatieproces Maartje van Limborgh-penning
Allereerst werden
er in overleg schetsen gemaakt. Tijdens dit proces
werd de penning zo gemaakt dat de penning rechtop
kan staan. Na goedkeuring van de tekeningen werden
er twee wasmodellen geboetseerd op twee plaatjes
plexiglas, de voor- en keerzijde. Op de voorzijde
verscheen het dorp Lekkerkerk, vanaf de Schuwacht
gezien (afbeelding 6). De aanzet van het dijklichaam
op de voorzijde geeft een extra verdikking aan de
onderzijde van de penning, waardoor die ook als een
handzaam plastiek staande kan worden geplaatst.
Nr
6. Maartje van Limborgh-penning
Vz, 88
mm
brons, 2010 |
Nr 7.
Maartje van Limborgh-penning
Kz, 88
mm
brons, 2010 |
In de dijk zien we
het gemeente-wapen in de vorm van drie halve
maantjes. Na het samengaan, 25 jaar geleden, met
Krimpen aan de Lek bestaat het huidige gemeentewapen
uit twee staande wassende maatjes en een liggende
gescheiden door een golvende blauwe band, de rivier
de Lek symboliserend. De opgegeven tekst: Maartje
van Limborgh, werd op de keerzijde verdiept
aangebracht in een laagje bijenwas (afbeelding 7).
Nr 8. Draagtasje
met het logo, plus de ingepakte
penning
|
Voor deze tekst is
het kenmerkende logo van Maartjes naam gebruikt, die
ze vele jaren voor haar kledingboetiek hanteerde in
advertenties, op draagtassen (afbeelding 8). Dit
logo is ontworpen door een haar bevriende architect,
Harbert Reitsma, die ook voor alle verbouwingen en
winkelinterieurs zorgde, maar ook de verbouwing en
inrichting van haar latere woonhuis, naast haar
winkel tekende (zie afbeelding 11). Vele van haar
voormalige klanten zal dit beeldmerk zeer bekend
voorkomen. Het monogram CK werd in de voet
geplaatst.
Over de beide wasmodellen werd een gipskap gegoten.
Zodra het gips doorgehard was, werd in de kapjes
klei gedrukt. Na het lossen van de kapjes wordt de
kleipenning onder vochtige doekjes gelegd zodat hij
langzaam kan opdrogen, want bij te vlugge
vochtuitwaseming kan de penning kromtrekken. Nu is
er een moedermodel ontstaan dit tijdens het
droogproces wordt bijgewerkt. Dit ongebakken
moedermodel is kwetsbaar als beschuit. De medailleur
gaat er opnieuw in werken zodra de kleipenning
leerhard is. Na enkele weken is alle vocht uit de
kleipenning verdampt en wordt het moedermodel
gebakken in de keramiekoven (afbeelding 9 en 9a).
|
Nr 9
en 9a. Maartje van Limborgh-penning,
88 mm terracotta, 2010 |
Nr 9 en 9a. Maartje van
Limborgh-penning,
88 mm terracotta, 2010 |
De kunstenares
maakt meerdere moedermodellen, omdat het risico van
uit elkaar springen in de oven denkbaar is. Gelukkig
gaat het meestal goed. Het moedermodel wordt naar de
penninggieterij gebracht, in dit geval Tatyana in
Zandvoort die gespecialiseerd is in het gieten van
bronzen penningen met de zandgietmethode. De
penninggieter Ralph Soepboer giet niet alleen de
penningen, maar patineert ze ook in de gevraagde
kleur.
Patineren is het
versneld chemisch aanbrengen van een natuurlijke
oxydatielaag op het brons, en de penning zonder
problemen in de hand genomen kan worden, zonder dat
dit ontsierende vlekken op het brons geeft, dat na
het gieten een geelrode kleur heeft, die niet
geschikt is om te tonen en nog minder om in de hand
te nemen. Nu is de penning klaar voor aflevering.
Voor de presentatie werd gezocht naar een geschikte
verpakking en tegenwoordig gaan verschillende
penningmakers naar Studio Kadra, die gespecialiseerd
is in het maken van kartonnen doosjes (afbeelding
10).
Diverse methoden
Boven las u (beknopt) het ontstaansproces van
een de Maartje van Limborgh-penning, maar er bestaan
diverse manieren om een penning te maken. Sommige
medailleurs werken in was, andere meteen in klei of
plaatjes gips waarin gesneden wordt. Daarbij komt
dat een ander een penning in een dag maakt waar een
ander er een half jaar mee bezig is; dat verschilt
per medailleur en werkmethode. Bij het ontwerpen van
geslagen penningen wordt het moedermodel meestal
vier maal vergroot in gips gemaakt, dat later via de
reduceermachine verkleind wordt op de gewenste
grootte. De Maartje van Limborgh-penning werd een op
een geboetseerd, zoals Carla Klein dat ook doet met
andere opdrachten; minuscuul en precies werk. Na
maanden van werk, overleg en bovenal samenwerking
(afbeelding 11) zag uiteindelijk een nieuwe penning
het licht, waarna de presentatie als boven
beschreven kon plaatsvinden.
Nr 10. Doosjes van
Studio Kadra |
Nr 11. Jan Lingen
en Carla Klein voor het voormalig
woonhuis
van Maartje van Limborgh
|
Arnold Nieuwendam
Met dank
aan Jan Lingen voor zijn tekst en fotodocumentatie.
Informatie: persbericht Vereniging - Lekkerkerk door
de tijd -. AD Rotterdam-Oost 14-01 2010. pag 7.
http://www.lekkerkerkdoordetijd.nl/index.html
Foto's: A. Nieuwendam. Meer penninginformatie op
http://penningkunst.startpagina.nl
Studio Kadra: www.kadra.nl Penninggieterij:
www.tatyana-penninggieterij.nl
Bron:
MUNTkoerier november 2010 informatie: 020 6767026
Zie ook documentaire:
https://www.youtube.com/watch?v=dlnjqOqOdRs
|